ثبت نام مسکن مهر دانشجویی ابتدا باید پارتیشن اداری بخرید , بدو پارتیشن دو جداره و پارتیشن تک جداره و میز کنفرانس و مدیریت
شاخص های محیط كار مناسب از نظر فیزیكی
از عوامل فیزیكی كه در محیط های كاری وجود دارد میتوان به روشنائی، صدا، حرارت، رطوبت، میز كار و... می باشد كه در زیر به بررسی بعضی از این عوامل می پردازیم :
روشنائی
بدون شك مهمترین حس ما بینائی است و با توجه به عملكرد چشم لازمه بینائی، نور است و به همین دلیل محاسبه و تعیین روشنائی در محیط كار از اهمیت زیادی برخوردار است. برای تامین روشنائی صحیح ابتدا باید مقدار روشنائی لازم برای محیط كار با كمك محاسبات مهندسی كه توسط متخصصین محاسبه شده و فردی كه در محیط به كار اشتغال دارد، باید استاندارد روشنائی ونحوه استفاده صحیح از روشنائی مصنوعی و طبیعی را رعایت كند. خصوصیات یك سیستم روشنائی رضایت بخش شامل مورد زیر است:
نور از نظر توزیع فركانس مطلوب باشد.
درخشندگی سطوح محیط كار به نحوی باشد كه سبب چشم زدگی نشود.
میزان نور كافی باشد.
سایه مزاحم وجود نداشته باشد.
همانگونه كه ذكر شد انعكاس نور از لامپهای، اشیاء براق و یا پنجره ها سبب ایجاد درخشندگی می شود پس بایستی سعی شود تا روشنائی بر روی میز كار متمركز شود. زاویه تابش منابع روشنائی بایستی كاملا قابل تنظیم باشد. همچنین منابع نور بایستی دارای یك فیلتر باشند تا درصورت نیاز، نور را به صورت پراكنده یا مستقیم داشته باشیم.
میز و صندلی كار
سطح میز بایستی به شما اجازه دهد تا وسائل مورد نیاز كاریتان در جلویتان قرار گیرد ودر محیط های كاری كه از كامپیوتر استفاده می شود بایستی سطح میز به گونه ای باشد تا مانیتور به طور مستقیم در جلوی شما قرار گیرد به طوری كه فاصله بین شما ومانیتور كمتر از20 اینچ یا 50 سانتی متر نباشد بخشهایی مانند كیس را نبایستی بر روی میز قرار داد فضای محدود میز كار ممكن است باعث شود كه كاربرد اجزاء كامپیوتر در وضعیت مناسبی نباشد لبه های میز بایستی با مواد نرم پوشیده شود و همچنین مدور باشد از یك استراحتگاه مچ بر روی میز بایستی استفاده نمود.
از لحاظ ارگونومیكی صندلی یكی از فاكتور های مهم برای كار با كامپیوتر میباشد صندلی خوب می تواند حمایت لازم وكافی را برای قسمتهای پشت، ساقها، باسنها و حتی دستها فراهم كند و همچنین می تواند پوزیشن های غلط ،استرسهای تماسی و فشارهای وارده را كاهش دهد. تكیه گاه، نشیمنگاه ،استراحتگاه دست، پایه صندلی، از فاكتور های مهم برای یك صندلی بهره ور و ایمن می باشد. مشخصه یك صندلی خوب و راحت به شرح زیر می باشد :
باید دارای یك پشتی (تكیه گاه) خوب به منظور فراهم آوردن یك موقعیت مناسب برای نشستن به طوری كه بایستی در قسمت عضلات پشت و گردن حداقل فشار را نسبت به كفه صندلی داشته باشیم كه تقریبا با زاویه 5 درجه قدرت جابجائی نسبت به وزن خود را داشته و در نتیجه با تكیه بر پشتی احساس راحتی كامل به فرد دست می دهد. زاویه كفه صندلی با پشتی تقریبا 105 درجه باشد و ارتفاع آن برای نوع متوسط حدود 5/64 سانتی متر باشد. تكیه گاه نامناسب باعث حمایتهای ضعیف پشت و قرار گیری در پوزیشن های نامناسب می شود. نامناسب بودن تكیه گاه می تواند به دلیل اندازه ناكافی آن، جنس آن و نحوه استفاده از آن باشد.
نشیمنگاه آن به گونه ای باشد كه در مدت طولانی راحت باشد، از نظر روانی رضایت بخش باشد، برای انجام وظیفه یا فعالیتی كه باید صورت پذیرد حالت مناسبی داشته باشد. نشیمنگاه زمانی اهمیت آن بیشتر می شود كه استفاده كنند های آن متعدد باشد مثلا استفاده كننده كوتاهتر نمی تواند به راحتی به تكیه گاه تكیه بدهد و استفاده كننده بلندتر نیز قسمت پشت زانوهایش توسط نشیمنگاه حمایت نمیشود وضعیت های غلط ایجاد شده در این حالت می تواند منجر به خستگی، چرخش محدود، كرخ شدگی و ایجاد مشكل در حفظ حالت طبیعی ستون فقرات شود.
ارتفاع صندلی كه بهترین وضعیت ارتفاع كفه صندلی جهت نشستن افرادی كه دارای رشد كامل هستند حدود 43 سانتی متر است البته بهتر است صندلی قابل تنظیم در ارتفاع باشد تا به راحتی بتوان ارتفاع مورد نظر برای افراد را بدست آورد همچنین صندلی بایستی دارای 5 پایه قوی و قرقره های خوب باشد تا به راحتی بتوان برروی زمین یا فرش حركت كند اكثر صندلی ها برای وزنهای 125 كیلو (275 پوند) طراحی می شوند.
تكیه گاه ساعد (استراحتگاه دست) كه این تكیه گاه حمایت خوبی برای بدن ایجاد كرده وبه نشست و برخاست شخص كمك می كند طول آن نبایستی بیش از 35 سانتی متر جلوی پشتی صندلی ادامه داشته باشد و باید ارتفاع آن بین 20-25 سانتی متر باشد همچنین عرض آن بایستی در حدود 10 سانتی متر بوده و شكافی به اندازه 10 سانتی متر بین تكیه گاه ساعد و پشتی وجود داشته باشد. استراحتگاه دست باید نرم و روكش دار باشد و همچنین به استفاده كننده اجازه بدهد تا به راحتی دستهای خود را برروی آن قرار دهد بدون اینكه فشار اضافی به آن وارد شود.
سروصدا
سروصدای محیط كار را مهاجم بسیار موذی وخطرناك به حساب آورده اند زیرا هر روز تعداد زیادی از سلولهای شنوائی را ازبین می برد صدای بلند هم بر سلامتی افراد اثر می گذارد اما تاثیر همه صداهای بلند یكسان نیست هر گاه كارگر یا كارمندی احساس كند كه افت شنوائی پیدا كرده است دیگر بسیار دیر شده است زیرا سنگینی گوش یا ناشنوائی حاصل از سروصدا غیر قابل جبران است خسارت ناشی از سروصدا تنها به گوش محدود نمی شود بلكه كل بدن را در برمیگیرد در محیط كار آلودگی صوتی می تواند امنیت كارگران وكارمندان را به طور جدی به خطر اندازد در این نوع محیط ها است كه خسارات مالی وجانی جبران ناپذیری به وجود می آید میزان تاثیر صدا در محیط كار با ماهیت كار رابطه دارد و به طور كلی تاثیر صدا بر كارهای دشوار و پیچیده به مراتب بیش از تاثیر آن بر كارهای ساده است و همچنین صدا در انجام كارهائی كه جنبه شناختی دارند بیش از وظایف فیزیكی ایجاد مزاحمت می كند.
درجه حرارت
حرارتی كه فرد در محیط احساس می كند حرارت مؤثر نامیده می شود كه با حرارت هوا تفاوت دارد. حرارت مؤثر به عوامل زیادی از قبیل حرارت هوا، رطوبت، جریان هوا، موقعیت طبیعی، فصل، ساعات روز، تشعشعات حرارتی اشیاء پیرامون، رنگ محیط و تفاوتهای فردی بستگی دارد. در حالیكه حرارت هوا صرفا دمای هوا را در فضای آزاد وخارج از تاثیر عوامل یاد شده بیان می كند. انسان موجودی خون گرم است و درجه حرارت بدن ثابتی دارد. بنابراین انحراف از سطح بهینه (37 درجه سانتیگراد) باعث احساس سرما یا گرما می شود. یكی از راههای برقراری تعادل حرارتی، خاصیت خود تنظیمی بدن است ولی اگر تفوت و انحراف از سطح بهینه از حد معینی فراتر رود، تعادل حرارتی بدن باید از طریق تظیم رفتار حرارتی تامین گردد.
موسیقی
یكی از روشهایی كه به ویژه در سالهای اخیر در غرب متداول شده است ،پخش موسیقی برای افزایش عملكرد شغلی و روحیه كاركنان در هنگام كار است.دلیل توجیهی این روش آن است كه موسیقی باعث می شود دوره های ملامت وخستگی كاهش پیدا كند و كاركنان هوشیار باقی بمانند. تحقیقات نشان می دهد كه كاركنان از شنیدن موسیقی در محل كار خود لذت می برند و معتقدند با شنیدن موسیقی در هنگام كار ،برمیزان تولید آنان افزوده می شود.
اصول کار با موس
با وارد شدن کامپیوتر در هر سازمان وشرکت و تاثیر آن در فعالیت کارکنان یکی از اصول مهم ، استفاده صحیح از موس است. موس یکی از کاربردی ترین ابزارهای ورودی رایانه می باشد و امروزه کمتر کسی است که در کار با رایانه از آن استفاده نکند. با وجود اینکه این دستگاه وارد کردن داده ها را بسیار ساده کرده است ولی متاسفانه به علت ایجاد پوسچرهای تکراری و طولانی مدت امکان ایجاد صدمات ناشی از حرکات تکراری RSIرا فراهم می کند. این صدمات اغلب منجر به درد ، سوزش، ورم، ضعف عضلات، بی حسی، کرختی و کاهش مهارت در اندامهای مرتبط می شود. و برای پیشگیری از ایجاد چنین ناراحتی هایی دانستن مفاهیم پیایه و اصول ارگونومی در مورد سطح مشترک بین رایانه و کاربر آن، علاوه بر اینکه می تواند از بروز اینگونه صدمات جلوگیری کند ،بهره وری و لذت در کار با رایانه را نیز به حد اکثر خود می رساند.بطور کلی در کار با موس رایانه باید به نکات زیر توجه شود تا امکان ایجاد صدمات RSIبه حداقل ممکن برسد:
در دست گرفتن موس : موس را به آرامی در دست بگیرید و آن را در محدوده مورد نظر حرکت دهید. محکم گرفتن موس تنش زیادی را به دست وارد می کند.
حرکت موس با آرنج : برای حرکت دادن موس مفصل آرنج را محور قرار دهید تا بدون خم شدن مچ دست امکان حرکت فراهم شود.
محل قرارگیری موس : برای یافتن بهترین محل قرارگیری موس روی صندلی خود تکیه دهید ، بازوها را در موقعیت راحت(Relax) آویزان قراردهید ساعد خود را از مفصل آرنج خم کنید سطح زیر آرنج شما ارتفاع قرارگیری موس را تعیین می کند و درحرکت ساعد در همین موقعیت محدوده حرکت موس را نشان می دهد. به یاد داشته باشید که اگر موس خارج از این محدود ه قرارگیرد یابه هرعلتی مثل شلوغی میز و... دور از صفحه کلید قرارگیرد ، دست کاربر برای دسترسی به موس در حالت کشش قرارمی گیرد که برای رفع این مشکل یک جایگاه (Platform) برای موس درنظرگرفته می شود.
از تکیه دادن مچ به لبه میز جلوگیری کنید : بسیاری از سیاهرگ های ناحیه مچ سطحی هستند و هر فشاری به این ناحیه میتواند جریان خون را مختل کند و این اختلال خطر ایجاد صدمات را افزایش می دهد.
از استراحتگاه مچ استفاده نکنید : تحقیقات اخیر نشان داده است که استراحتگاههای مچ فشار داخل تونل کارپ را دو برابر افزایش می دهند. زیرا غضروف تونل کارپ بسیار انعطاف پذیر بوده و هرفشاری را مستقیما به داخل تونل هدایت می کند.
وضعیت مچ را در موقعیت خنثی حفظ کنید : وجوود استراحتگاهی نرم با سطح گرد شده و یا دسته صندلی برای استراحت آرنج موجب می شود که حرکت موس با خمشدن وچرخش مچ دست صورت گیرد که نتیجه آن افزایش فشار داخلی تونل کارپ است.
شکل موس : موسی را انتخاب کنید که ساختار قرینه داشته و در حد امکان مسطح باشد، زیرا کف دست انسان خمیدگی آناتومیکی خاصی دارد که از برخورد کف دست با سطوح مختلف جلوگیری می کند. اندازه موس باید با دست کاربرمتناسب باشد.
از آنجایی که نمی توان انتظار داشت کاربر تمامی موارد فوق را رعایت کند، مهندسین موسسه Torbay Holdings که به نام Quill نیز معروف است با به کارگیری اصول بیومکانیک برای به حداقل رساندن صدمات ناشی از حرکات تکراری RSI به طراحی یک موس ارگونومیک پرداخته است. این موس اجازه می دهد تا کاربر بدون در دست گرفتن موس آن را حرکت دهد و به همین علت آن را gripless mouse نامیده اند. هنگام کار با موس های معمولی کاربر باید موس را در دست بگیرد و برای کلیک کردن روی دکمه های موس نیزبه آنها میزان معینی فشار وارد آورد. با وجود اینکه استرس و فشار وارد آمده برای کلیک کردن بسیار کم به نظر می رسد ولی در طولانی مدت برای بافتهای نرم و اعصاب سوزش آور خواهد بود.
این موسسه با درنظر گرفتن نحوه حرکت دست هنگام کار با موس توانسته است برای دست یک استراحتگاه قایقی شکل طراحی کند که علاوه بر افزایش زیبایی ظاهری موس، امکان انجام عملیات با موس را بدون دردست گرفتن آن فراهم می آورد. این موس از سایر موسها بزرگتر و سبکتر است و اساس نوری دارد. غیر از تمیز کردن سطح آن نیازی به هیچگونه نگهداری دیگری ندارد.
این موس اجازه می دهد انجام عملیات کاری با موس به گونه ای انجام گیرد که مچ دست موقعیت خنثی را حفظ کند. چرخش و خمش نداشته باشد. همانطور که در شکل نشان داده شده است ، هنگام استفاده از این موس دست کاربر در استراحتگاه طراحی شده قرار گرفته و بدین ترتیب انگشت وسط او روی دکمه پایین موس قرارمی گیرد و انگشت اشاره روی دکمه بالایی قرارمی گیرد. چرخscroll نیزدر وسط دو دکمه یاد شده قرارگرفته و توسط هر دو انگشت قابل کنترل است. از آنجایی که محور دکمه های موس (بطور طولی) در دسط قرارگرفته است عمل کلیک کردن به طول انگشت فرد بستگی ندارد.
اکثر حرکات با این موس با آرنج و شانه انجام می گیرد استفاده از آن بسیار راحت تر است ولی تا قبل از عادت کردن کاربربه آن ممکن است به نظر برسد که دقت کمتری دارد.
با استفاده از این موس دست درهنگام انجام عملیات با موس نیز در حالت استراحت قرارمی گیرد همچنین این موس از برخورد دست با پد یا سطح زیر موس جلوگیری می کند و بدین ترتیب از ایجاد هرگونه ناراحتی پوستی ناشی از تماس با سطوح و کثیفی جلوگیری می کند.
اثر جنبه فیزیكی ارگونومی بر بهبود كار
آثار ادراكی
روانشناسان در پژوهشهای خود نشان داده اند كه روشنائی زیاد قدرت بینائی را افزایش داده ادراك را دقیقتر و حركات آن را آسان تر می سازد و از سوی دیگر انسان در محیط روشن تر رنگها را بیشتر تشخیص می دهد. عملكرد كاركنان تحت تاثیر تیز بینی آنها قرار می گیرد. تیز بینی به همان اندازه كه به مكانیسم های بینائی فرد وابسته است به روشنائی محیط كار نیز وابسته است كه البته میزان روشنائی در مشاغل مختلف متفاوت است.
آثار روانی
نور شدید موجب افزایش تمركز می گردد و خستگی اندام های حسی وحركتی را به شدت كاهش می دهد تحقیقات نشان داده است كه نور سفید خلق و خوی انسان را بهبود بخشیده و نیروهای انگیزشی فرد را بر فعالیت بیشتر متمركز می نماید.
قدرت بینائی افراد با بالا رفتن سن كاهش می یابد بنابراین به همین نسبت نیاز افراد به روشنائی افزایش می یابد. نشان داده اند كه روشنائی متناوب گاهی باعث نقصان در عملكرد می شود. هر گاه میزان شدت نور به طور مداوم تغییر كند چشمها باید خود را مرتب با آن سازش دهند كه این موضوع موجبات خستگی چشم را بوجود آورده و ادراك دیداری را مختل می سازد و در نتیجه كارائی فرد كاهش می یابد نوری كه بصورت متمركز از یك نقطه می تابد بر روی اجسام سایه های كاملا واقعی ایجاد می كند كه موجب پدیداری تضاد می گردد و در نتیجه لبه ها وشكل آنها را بهتر نشان می دهد.
اثر گرما بر عملكرد
علت اصلی دشوار بودن كار در محیط گرم عدم امكان مبادله حرارتی بدن با محیط كار است در حالیكه حرارت بدن ضمن فعالیت به شدت افزایش می یابد. از آثار منفی كار در محیط گرم میتوان كاهش قدرت بدنی، تقلیل تمركز و پائین آمدن سرعت واكنشهای حركتی را نام برد. به طور كلی گرما توانشهای شناختی آدمی را تنزل می دهد.
اثر سرما بر عملكرد
پژوهشها حاكی از آن است كه سرما نیز بر كار و فعالیت ما اثر گذاشته و كارائی فرد را كاهش می دهد. پیلر و مك ورث نشان داده اند سرعت واكنشها ی عضلانی و تمركز در شرایط محیط سرد ،20 تا 30 درصد كمتر می شود.
اثر رطوبت بر عمكرد
رطوبت می تواند در عمكرد فرد مداخله كند. هوای مرطوب بخصوص در شرایط گرم فعالیت را دشوار می سازد رطوبت به دو دلیل موجب كاهش كارائی فرد می گردد.
به لحاظ كاهش اكسیژن آزاد در هوا از طریق جایگزین.
به علت اشباع شدن هوا از بخار آب.
اثر رنگها
رنگها هر كدام بر فرد اثر خاص و متفاوتی دارند. كه به دنبال آن رفتار و عملكرد فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. روانشناسی كار، رنگ را در محیط كار به عنوان یك متغیر فیزیكی در نظر دارد كه می تواند بر میزان بازدهی كاركنان تاثیر بگذارد. در زیر به اختصار اثر بعضی از رنگها بیان می شود.
خاكستری رنگی است خنثی كه هیچ گرایشی را بر نمی انگیزد و عاری از هر نوع تحریك است و به همین دلیل در صنایع كاربرد فراوان دارد.
آبی تیره این رنگ به دلیل اثری كه بر اعصاب پاراسمپاتیك می گذارد ،منجر به كاهش فشار خون و تعداد تنفس شده، احساس امنیت كارمند را افزایش می دهد و میزان تنش او را كاهش داده و خستگی روانی و جسمی او تقلیل می یابد.
سرخ این رنگ نمایانگر نیروی حیاتی است و به معنای تمایل و رغبت است و احساس گرما را بر می انگیزاند و احساس رقابت را تشدید می كند در حالت خستگی عصبی و فیزیكی آزار دهنده است و این رنگ در محیط كار به شرطی می تواند كارائی را افزایش دهد كه سایر شرایط، نامساعد نباشد.
زرد روشن ترین رنگ است و شادی افزاست و باعث خوش روئی و شادمانی می شود و این رنگ امید بخش و دلالت كننده است. این رنگ در محیط كار افراد را در رهائی از مشكلات و موانع و تعارضات یاری می بخشد.
رنگهای دیگری هم در محیط كار تاثیر گذارند اما به دلیل گستردگی آنها به ذكر همین چند مورد اكتفا می شود.
اثر فضای محیط كار بر عملكرد
اجرای طرح فضای باز محل كار می تواند باعث افزایش تماس و ارتباط افراد با یكدیگر و میزان اجتماعی شدن كاركنان را افزایش می دهد و هزینه های آن در مقایسه با روشهای سنتی كمتر است. همچنین در مطالعه ای هم كه توسط كوچران وهمكارانش در سال 1984 در زمینه ویژگیهای مدیران امور كاركنان انجام شد نتایج زیر بدست آمد.
مدیران سلطه گر و علاقه مند به پیشرفت، دكوراسیون اتاق كار خود را با لوازم و مبلمان استاندارد تزئین میكردند.
مدیران درونگرا در اتاق كار خود گل وگیاه وتابلوی نقاشی می گذاشته اند تا بدین وسیله اتاق كارشان تداعی كننده محل زندگی آنان باشد.
مدیران منظم در اتاق كار خود كاریكاتور می گذاشته اند تا نشان دهنده هر چند تمیز و وسواسی هستند، اما از حس شوخ طبعی نیز برخوردارند.
نتایج ویافته ها
هدف کلی از نگارش مقاله حاضر، همانگونه که در متن مقاله نیز آمده است بررسی تاثیر عوامل ارگونومیک بر بهبود فعالیت مشاغل بوده است. بدین منظور ، پس از ارائه مختصر ادبیات موضوعی مربوط به مبحث ارگونومی، بیان اهمیت و جایگاه آن و معرفی ابعاد آن در شرکت ها و سازمان ها، به عنوان نوآوری در مقاله حاضر با یک نوع شناسی جنبه های ارگونومیک را از دو مقوله ، فیزیکی و روانی بررسی کرده و تاثیر هر یک را بر عملکرد کارکنان مورد بحث قرار داده ایم. که نتایج حاصل از تحقیق بصورتی کامل، در جدول زیر آمده است :
جدول شماره دو - تاثیرعوامل ارگونومیک بر بهبود عملکرد
ردیف |
متغیرهایمحیط کار |
بهبود عملکرد |
1 |
روشنائی |
نور شدید قدرت بینائی را افزایش- ادراک را دقیقتر- کاهش خستگی اندام های حسی وحرکتی- افزایش نیروهای انگیزشی فرد بر فعالیت. |
2 |
میز و صندلی |
کاهش نیروهای ماهیچه ای وتنش در عضلات- جریان صحیح و بهتر خون–کاهش درد در ناحیه پشت و عصب سیاتیک. |
3 |
سر و صدا |
سروصدای بلند،یادگیری و یادسپاری را مختل-کاهش تمرکزدرفرد- خستگی چشم و ادراک دیداری- فراموشی - کاهش جنبه ذهنی وشناختی عملکردشغلی. |
4 |
درجه حرارت |
محیط گرم،کاهش قدرت بدنی- تقلیل تمرکزوپائین آمدن سرعت واکنشهای حرکتی - سرماکارائی فرد را کاهش- کاهش سرعت واکنشهای عضلانی و تمرکز- رطوبت، کاهش کارائی فرد. |
5 |
رنگ |
آبی تیره،کاهش فشار خون و افزایش احساس امنیت کارمند-کاهش میزان تنش- سرخ،افزایش احساس رقابت –زرد، شادی افزا- امید بخش. |
6 |
طراحی محل کار |
افزایش تماس و ارتباط افراد با یکدیگر- افزایش میزان اجتماعی شدن کارکنان. |
7 |
موسیقی |
تمهای شاد،افزایش احساس سرزندگی و شادمانی در کار- از بین برنده احساس بی حوصلگی، سستی و خمودگی- 32% کاهش خستگی در کارکنان. |
8 |
استرس شغلی |
افزایش فشار روانی- کاهش تمرکز فکر،حواس پرتی، اختلال در حافظه ،تردید در انجام کارها – کاهش قدرت تصمیم گیری. |